بررسی واکسن های کرونا تولید شده

با ظهور ویروس کرونا و همه گیری آن در جهان، بسیاری از شرکت ها، سازمان ها و دولت ها شروع به ساخت واکسن کرونا کردند. فرایند تولید واکسن کرونا بیش از یک سال پس از همه گیری این ویروس طول کشید و سرانجام نمونه های تایید شده آن به مرحله واکسیناسیون جمعی رسید. در طی این مدت کشور های زیادی سعی در تولید واکسن کرونا داشتند و بسیاری از نمونه های تولیدی رد تایید شدند و شکست خوردند.

 در این بین چندین نمونه از واکسن های تولید شده توانستند با کسب تاییدیه و مجوز های سازمان های بهداشتی، شروع به تولید و عرضه واکسن کرونا در سراسر دنیا کنند. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی واکس نکرونا تایید شده کرونا در جهان بپردازیم و وضعیت واکسن های ملی را بررسی کنیم.

واکسن کرونا چگونه ساخته می‌شود؟

این که واکسن کرونا چگونه تولید می‌شود، سوال بسیاری از افراد است، براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، واکسن ها معمولا از مواد زیر تشکیل می‌شود:

• آنتی ژن ها
  نمونه های باقی مانده و ضعیف شدن ویروس ها که در شناسایی و درمان بیماری به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
• مواد شیمیایی کمکی
  این مواد جهت بهبود عملکرد واکسن ها به ترکیب واکسن اضافه می‌شود. وظیفه این مواد افزایش قوای سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی بادی است.
• مواد نگهدارنده
  این مواد به منظور نگهداری و حفظ هرچه بهتر خواص مواد تشکیل دهنده واکسن، استفاده می‌شود.
• تثبیت کننده ها
  استفاده از آن ها به منظور جلوگیری از فاسد شدن واکسن ، هنگام حمل و نقل صورت می‌گیرد.

تا امروز برای تولید اکثر واکسن ها مانند آنفلوآنزا و واکسن سه‌گانه( واکسن سه بیماری کزاز، دیفتری، سیاه سرفه)، از ویروس ضعیف شده یا غیرفعال شده آن استفاده می‌کردند. اما در ساخت واکسن کرونا از فناوری جدیدی با نام اِم‌آراِن‌ای (MRNA) استفاده شده. واکسن کرونا اولین واکسنی می‌باشد که با این فناوری تهیه شده است.

در ساخت واکسن کرونا، ابتدا یک RNA خبررسان، شبیه سازی شده و به ترکیبات واکسن اضافه می‌شود. پس از تزریق واکسن، این RNA خبررسان وارد سلول های بدن شده و پروتئین ویروس کرونا که پروتئین شاخی شکل نام دارد، تولید می‌شود.

سیستم ایمنی بدن در مواجهه با پروتئین ویروس کرونا، حضور ویروس کرونا در بدن را تشخیص می‌دهند و شروع به تولید پادتن یا آنتی بادی ویروس کرونا می‌کند. همان طور که گفتیم پادتن یا آنتی بادی نوعی پروتئین در سیستم ایمنی بدن است که در برابر عامل خارجی مثل ویروس از بدن حفاظت می‌کند.

در نهایت با شناسایی این پروتئین و تولید آنتی بادی، هر زمانی که ویروس اصلی کرونا وارد بدن شود، دستگاه ایمنی بدن آن را شناسایی کرده و از بین می‌برد.

بیشتر بخوانید : خواندن آزمایش خون

بررسی انواع واکسن های کرونا

پس از همه گیری ویروس کرونا، کشور های زیادی اقدام به ساخت و تولید واکسن کرونا کردند. در این بین چندین واکسن توانستند به مرحله واکسیناسیون عمومی برسند و که هم اکنون به شناخته شده ترین این واکسن ها می‌پردازیم.

واکسن روسی اسپونتیک ۵ (Sputnik V)

نخستین واکسن کرونا کشور روسیه و نخستین واکسنی بود که با ۹۲ درصد مقابله در برابر ویروس کرونا، در دنیا تولید شد. در واکسن اسپونتیک وی، ویروس کرونا به همراه دو نوع ویروس سرماخوردگی دستکاری شده وجود دارد، این واکسن پس از تزریق، پروتئین شاخی‌شکل ویروس را در سلول های های بدن کپی می‌کند تا دستگاه ایمنی بدن، پادتن مبارزه با ویروس کرونا را تولید نماید.

پس از تولید انبوه، این واکسن وارد کشور ما نیز شد و هم اکنون بخشی از واکسیناسیون عموی ایران با واکسن سپونتیک وی انجام می‌گیرد.

واکسن فایزر بیوان‌تک

واکسن فایزر بیوان تک محصولی مشترک از شرکت آمریکایی فایزر و شرکت آلمانی بیوان تک است و تنها واکسنی است که توانسته مجوز رسمی سازمان جهانی بهداشت را کسب کند. این واکسن با فناوری جدید ام‌آران‌ای ساخته شده است که در RNA خبررسان ویروس کرونا، شبیه سازی شده و با ورود به سلول های بدن انسان، سیستم ایمنی بدن را وادار به تولید پادتن کرونا می‌کند.

براساس اعلام شرکت فایزر، این واکسن تا ۹۵ درصد احتمال ابتلا به بیماری کرونا را کاهش می‌دهد. واکسن فایزر باید در دمای ۷۰ درجه زیر صفر نگهداری شود، که نیازمند فناوری ها و یخچال های مخصوص جهت نگهداری و انتقال واکسن است. شرایط سخت نگهداری واکسن فایزر باعث شده است بسیاری از کشور ها نتوانند این واکسن را وارد و نگهداری کنند. واکسن فایزر در آمریکا و بریتانیا به طور گسترده استفاده شده و  تزریق واکسن فایزر باید در ۲ نوبت با فواصل ۱۲ روزه انجام گیرد.

واردات این واکسن به ایران به دلیل شرایط سخت نگهداری و برخی مسائل امنیتی، ممنوع اعلام شده است.

واکسن مدرنا

واکسن مدرنا یکی دیگر از واکسن های کرونا است که همانند واکسن فایزر با استفاده از فناوری (MRNA) تولید شده و با توجه به گفته های شرکت مدرنا و آمار آزمایشات انسانی، ۳۰ هزار نفر این واکسن را تست کرده و ۹۴ درصد اثر بخشی دارد. این واکسن می‌بایست در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی گراد نگهداری و منتقل شود و در ۲ نوبت با فواصل ۲۸ روز به داوطلبان تزریق شود.

یافته ها از تزریق همگانی واکسن مدرنا در آمریکا و بریتانیا نشان می‌دهد که میزان اثرگذاری واکسن کرونا مدرنا در افراد ۱۸ تا ۶۵ سال بیشتر از واکسن فایزر بوده است؛ این درحالیست که میزان اثر بخشی این واکسن در افراد بالای ۶۵ سال تنها ۸۶ درصد بوده است. همچنین واکسن مدرنا در برابر جهش های مختلف کووید۱۹ مقاوم بوده است.

واکسن استرازنکا (دانشگاه آکسفورد)

واکسن استرازنکا دانشگاه آکسفورد محصول مشترک شرکت استرازنکا سوئد و دانشگاه معتبر آکسفورد است. واکسن استرازنکا در مقایسه با دیگر واکسن ها ارزان تر و حمل و نقل آن راحت تر است. میزان اثرگذاری این واکسن در مقایسه با واکسن فایزر و مدرنا کمتر و حدود ۶۲ تا ۹۰ درصد تخمین زده شده است. واکسن استرازنکا با روش اصلاح ژنتیکی یک ویروس سرماخوردگی ساخته شده و به بدن تزریق می‌شود.

توانایی در تولید واکسن استرازنکا نسبت به دیگر واکسن ها بسیار بیشتر است، به طوری که در مقابل ۲۰ میلیون تولید واکسن مدرنا، حدود ۲۰۰ میلیون واکسن استرازنکا تولید شده است.

واکسن کرونا ایرانی

تا امروز ۲ واکسن کرونا در کشورمان ایران تولید شده است. نخستین واکسن کرونا ساخت شرکت داروسازی شفا با نام (کووایران برکت) و دیگری نتیجه همکاری انستیوی فینلای واکسن کوبا با انسیتو پاستور ایران می‌باشد. این واکسن ها مرحله آزمایش انسانی را گذرانده و تزریق همگانی آن ها شروع شده است. در حال حاضر نام ۵ شرکت ایرانی در لیست سازمان جهانی بهداشت WHO ثبت شده است، اما فقط نتایج تحقیقاتی واکسن کووایران برکت برای اخذ مجوز به این سازمان ارسال شده است.

نخستین مرحله آزمایش بالینی واکسن ایرانی کرونا با ۳ داوطلب انجام شده و در مرحله تولید آن همچون واکسن چینی سینوفارم و سینوواک، از ویروس غیرفعال شده استفاده شده است. در این مرحله، با تزریق ویروس غیرفعال شده به سلول های بدن، دستگاه ایمنی را وادار به تولید پادتن لازم برای مقابله با ویروس می‌‎کند؛ بنابراین چنانچه بعدها ویروس وارد بدن شود، با تولید و ترشح آنتی بادی از بین می‌رود.

آیا تزریق واکسن کرونا با عوارض خطرناک همراه است؟

یکی از مهم ترین نگرانی هایی که افراد در مورد واکسن های کرونا دارند، عوارض جانبی آن است. بهتر است برای آگاهی از عوارض جانبی واکسن کرونا به نتایج و تحقیقات گزارش های بالینی معتبر توجه کنیم. بر اساس گزارش های حاکی از سازمان غذا و دارو آمریکا، میزان عوارض ناشی از تزریق واکسن فایزر بسیار کم تر و خفیف تر از واکسن های دیگر است. اما در تزریق واکسن مدرنا عوارضی چون سردرد، درد عضلانی، خستگی و تب دیده می‌شود. البته باید این موضوع را خاطر نشان کرد که پس از دریافت واکسن و تحریک شدن سیستم ایمنی، بروز این عوارض امری طبیعی است.

اما مهم ترین عارضه که ممکن است پس از تزریق واکسن کرونا، در بدن مشاهده شود، واکنش آلرژیک آنافیلاکسی بوده است. در ۳۶۰ نفر از دو میلیون دریافت کننده واکسن کرونا، این حساسیت گزارش شده است. در آلرژی آنافیلاسکی، فرد به طور ناگهانی دچار تورم گلو، خارش، افت فشار خون با برخی ضایعات پوستی چون تاول و قرمزی پوست می‌شود. به همین منظور پس از تزریق واکسن کرونا، افرادی که به آمپول یا واکسن حساسیت دارند، باید ۳۰ دقیقه تحت نظارت های پزشکی قرار بگیرد.

نتیجه گیری

با شروع شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان، شاهد ابتلا و از دست دادن افراد زیادی بودیم. با ورود واکسن کرونا، امید بزرگی در دل ساکنان زمین جاری شد، و هم اکنون نشانه های مثبتی درخصوص روند رو به کاهش مبتلایان به ویروس کرونا در سراسر جهان گزارش می‌شود.

در کشورمان ایران هم واکسیناسیون عمومی در گروه های مختلف شروع شده است که تاکنون گزارش های مثبتی در خصوص وضعیت بالینی افرادی که واکسن زده اند به دست رسیده است. امید است که با واکسیناسیون عمومی در تمام دنیا، بالاخره شر ویروس ملموس کرونا از سر جهان و ساکنین آن برداشته شود.

امیدواریم از این مقاله آزمایشگاه پاتولوژی ایران مهر لذت برده باشید، ممنون می‌شویم نظرات و تجربیات خود را برای ما کامنت کنید.