چه آزمایش هایی برای خانم ها حین بارداری ضروری است؟

پس از تشخیص بارداری، انجام آزمایش های ضروری دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین تجویز می‌شود. این آزمایش ها در بازه های زمانی منظم گرفته می‌شوند و برای همه یکسان است. برخی دیگر از آزمایش های کمی خاص هستند و بر اساس توصیه پزشک یا مشاوره درمانی انجام می‌شوند.

تمامی آزمایش های مربوط در دوران بارداری برای نظارت بهتر پزشک بر سلامت مادر و جنین انجام می‌شود. خیلی از مادران باردار نسبت به این آزمایش ها کمی حساس هستند و معتقداند که انجام آزمایش های بارداری ممکن است به سلامت مادر و نوزاد آسیب برساند. اما در واقع تمامی این آزمایش ها بدون خطر هستند و اغلب هم به صورت سرپایی انجام می‌شوند.

آزمایش های ضروری دوران بارداری

برخی از آزمایش های دوران بارداری ضروری  هستند و در هر بارداری باید انجام ‌شود. این آزمایش ها مراحل رشد جنین را تجزیه و تحلیل می‌کنند و بررسی می‌کند که سلامت کافی برای زایمان کودک را در مادر وجود دارد یا خیر. این آزمایش ها به پزشک کمک می‌کند تا نیاز مادر به درمان های خاص را متوجه شود.

از جمله این تست ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تست فشار خون: تست فشار خون برای بررسی وجود عوارض بارداری در مادر انجام. همچنین این تست مشکل فشار خون بالا یا علائم مربوط به آن را بررسی می‌کند.

تست ادرار: تست ادرار برای چک کردن تمامی عفونت های ادراری و مثانه انجام می‌شود. به طور مثال میزان بالای پروتئین در ادرار از نشانه های یکی از اختلالات بارداری به نام پره اکلامپسی است.

انواع دیگر تست خون: برای بررسی گروه خونی، نوع خون و کم خونی آزمایش های دیگری انجام می‌شود. همچنین با انجام این آزمایش ها، برخی بیماری ها و عفونت های مربوط به خون آشکار می‌شود.

تعیین وزن: در طول بارداری، وزن مادر مورد معاینه قرار می‌گیرد تا تشخیص داده شود که آیا افزایش وزن عادی است یا خیر.

آزمایش های غربالگری: این آزمایش ها احتمال داشتن کودک به اختلالات کروموزومی را مشخص می‌کند. البته نتایج این آزمایش ها قطعی نیست. بلکه نتایج آن بر اساس مغایرت با سطح انداز‌ه‌گیری مشخص می‌شود. اگر نتایج بالاتر و پایین تر از حد مجاز باشد، مثبت تلقی می‌شوند و نیازمند آزمایش های دیگری است.

انجام آزمایش ها بر اساس بازه زمان های منظم

بعد از انجام آزمایش های معمول در اولین دیدار با پزشک، نوبت به این می‌رسد که در سه بازه سه ماه، برای اطلاع از وضعیت رشد و سلامت جنین و مادر، به سراغ برخی از آزمایش رفت. ما در ادامه این آزمایش ها را به تفکیک توضیح می‌دهیم.

سه ماه اول بارداری

در سه ماهه اول حاملگی، تمامی عوامل خطرزا حاملگی مورد بررسی قرار می‌گیرد، پس باید مجموعه ای از سوابق پزشکی مادر تهیه شود و اگر سابقه مصرف برخی داروها و بیماری های خاص در مادر وجود دارد، باید با پزشک در میان گذاشته شود. آزمایش های این سه ماه برای بررسی سلامت مادر و فرزند انجام می‌شود که عبارتند از:

آزمایش خون: آزمایش های خون جهت بررسی وجود بیماری های سیفیلس، هپاتیت و سرخچه، تعیین گروه خونی و RH انجام می‌شود. اگر RH خون مادر منفی و RH کودک مثبت باشد، بدن مادر نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. این اتفاق نسبتا شایع است و بدون ایجاد مشکلی درمان می‌شود.

سونوگرافی جنین: بعد از هفته چهارم و در هفته پنجم بارداری می‌توان سنوگرافی جنین را انجام داد. با انجام سنوگرافی، تصویری از جنین در حال رشد، به دست می‌آید، که به پزشک برای معاینه دقیق تر کمک می‌کند.

نمونه برداری از کورین: در آزمایش نمونه برداری کورین تعدادی از سلول های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته می‌شوند و از نظر اختلالات ژنتیکی مختلف نشانه گذاری می‌شود. این آزمایش زمانی که سابقه بیماری ژنتیکی در مادر یا پدر وجود داشته باشد، انجام می‌شود.

تست HIV: یکی از راه های انتقال بیماری ایدز از مادر به جنین است. برای جلوگیری از انتشار این بیماری، آزمایش آلودگی به ویروس ایدز انجام می‌گیرد.

سه ماه دوم بارداری

از هفته سیزدهم تا بیست‌وهفتم حاملگی، مادر باید یکسری دیگر از آزمایش ها را انجام دهد.

بررسی ضربان قلب جنین: با آغاز هفته بیست‌وهفتم حاملگی، پزشک می‌تواند به ضربان قلب جنین با گوشی های مخصوص گوش دهد و سلامت جنین را با این روش بررسی کند. همچنین امکان انجام سونوگرافی جنین برای بررسی پیشرفت رشد انجام می‌شود.

آزمایش تحمل گلوکزی: پزشک ابتدا یک شربت گلوکزی را به مادر می‌دهد تا بنوشد، سپس قند خون آن را در فواصل منظم اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش نشانگر سرعت متابولیسم قند را است. هر نشانه غیرطبیعی در این فرایند، نشانگر دیابت حاملگی است.

غربالگری سرم خون مادر: این آزمایش برای تمام حاملگی ها لازم و ضروری نیست و بیش تر برای کشف نقایص تولد در مواقع استثناء انجام می‌شود. از جمله آزمایش هایی که در غربالگری سرم خون مادر بررسی می‌شود، می‌توان به تست آلفا فیتوپروتئین، آزمایش HCG، تست استریول، آمینوستنز و آزمایش مایع آمنیوتیک اشاره کرد.

سه ماه سوم بارداری

تا به قبل از این دوره اکثر آزمایش ها انجام شده است، با این حال بررسی های دیگری برای اطمینان از سلامت کلی جنین و مادر انجام می‌شود.

تست استرپ گروه B: این آزمایش نشان دهنده وجود نوعی باکتری که وجود آن باعث بیماری های عفونی می‌شود، است. در صورت وجود باکتری، آنتی بیوتیک مخصوص برای حفظ سلامتی کودک در زمان زایمان تجویز می‌شود.

تست ابتلا به هپاتیت B: اگر مادر به هپاتیت نوع B مبتلا باشد، مدتی بعد از تولد، واکسنی در قبال این بیماری برای کودک تجویز می‌شود.

معاینه کشیدگی گردن رحم: با نزدیک شدن به زمان زایمان، پزشک یکسری از معاینات را انجام می‌دهد تا متوجه شود که جنین چه اندازه پائین آمده است و گردن رحم تا چه اندازه شروع به کشیده شدن کرده است. این معاینات به تخمین پیشرفت زایمان کمک می‌کند.

تست بدون استرس: یکی از معیار های مهم سلامت جنین، حرکات آن است، که در صورت کاهش، آزمایش های خاصی چون بیوفیزیکال و تست بدون استرس انجام می‌گیرد.

تست آمنیوسنتز : اگر به هر دلیلی کودک نیاز به زایمان زودرس داشته باشد، آمنیوسنتز برای بررسی رشد ریه جنین به حد کافی است یا نه.

چه آزمایش های برای بانوان باردار بیش از ۳۵ سال تجویز می‌شود؟

به دلیل اینکه خطرات ناشی از اختلالات کروموزومی با افزایش سن بالای ۳۵ سال بیشتر می‌شود، تست هایی مربوط به بیماری های ژنتیکی برای مادر توصیه می‌شود، از جمله این تست ها می‌توان به:

تست آمنیوسنتز، غربالگری شفافیت بینی، انواع نمونه برداری ها و سونوگرافی آناتومی تا هفته بیستم انجام می‌شود. اگر جواب هرکدام از این تست ها غیرطبیعی باشد، پزشک ما را به یک مشاور ژنتیک معرفی می‌کند تا بتوانید شرایط را بهتر مدیریت کنید.

سخن پایانی

تعداد دقیق آزمایش های دوران حاملگی از یک زن به زن دیگر متفاوت است. در واقع تعداد آزمایش ها به وضعیت سلامتی مادر و جنین بستگی دارد. بهتر است در مورد هرگونه سابقه بیماری یا مصرف دارو خاص، حتما با پزشک خود در میان بگذارید.

در این مقاله آزمایشگاه ایران مهر سعی بر این بوده که تعدادی از تست های مهم در دوران بارداری به اطلاع مادران باردار و خانواده هایشان برسد، تا با انجام این آزمایش ها کنترل بهتری بر وضعیت سلامت مادر و فرزند داشته باشند و از تولد نوزاد بیمار یا داری مشکل جلوگیری شود.