همه چیز در مورد آزمایش PSA

اگر با ورم پروستات مواجه شدید و پزشک برای شما آزمایش PSA تجویز کرده است، شما در خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارید. اما نگران نباشید. این بیماری در سطح‌های مختلف قرار می‌گیرد و در اکثر مواقع قابل درمان است. آزمایش PSA یکی از رایج‌ترین روش آزمایشگاهی برای تشخیص سرطان پروستات است که خیلی ساده از طریق نمونه‌گیری خون انجام می‌شود. PSA نوعی گلیکوپروتئین است که علاوه بر پروستات در بافت‌های دیگر مانند پستان، غدد شیردهی پستان و غدد فوق کلیه نیز ترشح می‌شود. البته در خون هم مقدار کمی PSA وجود دارد که با افزایش ترشح PSA، مشکل غده پروستات به وجود می‌آید. اما ترشح PSA همیشه به معنای وجود سرطان پروستات نیست و ممکن است مشکلات دیگری هم باعث وجود این ماده در خون شده باشد.

سرطان پروستات چیست؟

پروستات غده‌ای است که در زیر مثانه قرار قرار دارد و به تولید مایع منی می‌پردازد. تمام آقایان به مقدار بسیار کم دارای پروستات سالم هستند. اما زمانی سرطان پروستات رخ می‌دهد که اختلالی در مقدار پروستات ایجاد شده باشد و پروستات بیشتر از مقدار معمولی افزایش پیدا کند. آنتی ژن اختصاصی پروستات با نام PSA مشخص می‌شود که به شکل فرم‌های گوناگون در خون وجود دارد. در صورت بیشتر بودن PSA از مقدار ۴ ng/ml نشان‌دهنده وجود سرطان پروستات است. همین خاطر تست PSA به منظور تشخیص پیشگیری از زیاد شدن پروستات خون انجام می‌شود.

خوب است بدانید، آقایانی که سن بالای ۵۰ سال دارند، بیشتر در معرض خطر سرطان پروستات قرار می‌گیرند و به اکثر مردان توصیه می‌شود سالانه برای مشخص شدن این بیماری با استفاده از معاینه پروستات از راه مقعد و انجام پروستات آزمایش PSA از طریق نمونه‌گیری خون اقدام کنند.

PSA موجود در خون چیست و چه ربطی به پروستات دارد؟

گاهی‌اوقات پزشک شما برای ارزیابی سطح بیماری پروستات میزان PSA خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. همانطور که گفتیم، PSA آنتی ژن مخصوص پروستات است که به عنوان یک پروتئین شناخته شده و به مایع شدن منی بسیار کمک می‌کند. ورود برخی آنتی‌ژن به خون بسیار طبیعی است. اما در صورت بالا رفتن درصد آن ممکن است خطرساز باشد و سرطان پروستات رخ دهد. عوامل مختلفی در بالارفتن این ماده در خون دخیل هستند؛ مانند ورم پروستات، انواع سرطان پروستات، التهاب و عفونت پروستات البته هنگام رخ دادن برخی نوع‌های سرطان موجب پایین آمدن میزان PSA خون می‌شود که تمام این عوامل توسط متخصص اورولوژی تشخیص داده می‌شود.

درمان سرطان پروستات به چه شکل است؟

سرطان پروستات دارای سطح‌های متفاوتی است. اگر در مرحله‌ای که هنوز غده خارج نشده است، سرطان مشخص شود، به احتمال زیاد بهبودی با موفقیت طی می‌شود. در گذشته، بین سه نفر بیمار مبتلا به سرطان پروستات، یک نفر فوت می‌کرد. اما حالا در بین صد نفر افراد مبتلا تنها یک نفر جان خود را از دست می‌دهد. این نتیجه گیری نشان می‌دهد روند بهبودی برای سرطان پروستات بسیار پیشرفت کرده و احتمال مرگ و میر در این بیماری بسیار پایین آمده است. بنابراین هنگام مواجه شده با سرطان پروستات جای هیچ نگرانی نیست و با آرامش کامل مراحل درمانی را طی کنید.

اگر سرطان پروستات قبل از رسیدن به اوج مشخص شود، درمان آن بسیار راحت‌ است. البته در برخی موارد مشاهده شده که رشد سرطان پروستات با سرعت بسیار کم پیش می‌رود و حتی به درمان نیاز ندارد. به طور کلی، روند درمانی برای سرطان پروستات به شرایط و سن فرد بستگی دارد. اما در صورت مواجه شدن با علائم پرخطر خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.

نحوه انجام آزمایش و تشخیص PSA

برای انجام آزمایش PSA حالت طبیعی خود را حفظ و به صورت طبیعی نفس بکشید تا آزمایش راحت‌تر انجام شود، در صورتی که دارویی یا مکمل خاصی مصرف می‌کنید، حتماً قبل از انجام تست PSA به پزشک اطلاع دهید. اگر هم با مشکل پارگی یا مشکلات دیگر در ناحیه مقعد مواجه هستید، حتما به اطلاع پزشک برسانید. همچنین اگر به تازگی انزال داشته‌اید، ممکن است بر روی آزمایش PSA تاثیرگذار باشد پس در مورد این نکات مهم قبل از انجام آزمایش از دکتر خود سوال کنید.

پزشک علاوه بر بررسی PSA سرعت تغییر میزان آن را هم مورد ارزیابی قرار می‌دهد. عوامل مختلفی بر روی سرعت و میزان PSA تاثیرگذار است. بنابراین لازم است نتایج آزمایش با دقت بسیاری بررسی شود که برای بدست آوردن نتیجه قطعی تمام شرایط خود را برای پزشک توضیح دهید.

همیشه بالا بودن میزان PSA نشانه سرطان پروستات نیست!!

ممکن است نتیجه آزمایش PSA شما حالت غیرعادی باشد. اما به سرطان پروستات مبتلا نباشید. تنها حدود ۲۵ درصد مردانی که میزان PSA بیشتر حد معمول است، به سرطان پروستات مبتلا هستند که با انجام بافت‌برداری سرطان پروستات به قطعیت می‌رسد.

همچنین در برخی مواقع نتیجه آزمایش PSA نرمال است. اما فرد مبتلا به سرطان پروستات می‌باشد.

چه عواملی بر روی مقدار PSA تاثیر گذار است؟

عوامل مختلفی می‌تواند بر روی افزایش یا کاهش PSA تاثیر گذار باشد که این عوامل شامل موارد زیر است:

• دستکاری پروستات
• پروستاتیک
• عفونت
• پروستات
• نمونه برداری و بیوپسی از پروستات
• بزرگی و خوش‌خیم بودن پروستات
• سرطان
• فعالیت شدید فیزیکی
• نزدیکی و انزال
• چاقی
• داروهای استاتینی
• درمان‌های هورمونی
• رادیوتراپی و جراحی پروستات
• و …

به بیمارانی که به خاطر احتباس ادراری سونداژ شده‌اند پیشنهاد می‌شود برای آزمایش PSA یک هفته بعد اقدام کنند. همچنین افرادی که داروی فیناستراید با دوز ۵ میلی‌گرم به صورت روزانه مصرف می کنند، مصرف شش ماه آن موجب می‌شود میزان PSA به نصف برسد.

در چه مواقعی آزمایش پروستات انجام می‌شود؟

ابتدا پزشک با معاینه مقعد متوجه ورم پروستات می‌شود. تورم در ناحیه پروستات در مردانی که سن بالا دارند، امر طبیعی است. اما اگر پزشک هنگام معاینه به شرایط غیرعادی در ناحیه پروستات برخورد، آزمایش PSA الزامی می‌باشد و حتی گاهی اوقات پزشک ترجیح می‌دهد، آزمایش PSA برای چندین مرتبه تکرار کند.

در صورتی که علائم پروستات قابل مشاهده باشد، تست‌های تشخیصی دیگری هم انجام می‌شود. به عنوان مثال، با استفاده از سونوگرافی ترانسرکتال می‌توان از طریق امواج صدا از پروستات عکس‌برداری نمود که برای این کار از طریق ابزارهای کوچک برای دسترسی به مقعد استفاده و عکس‌برداری انجام می‌شود.

همچنین انجام تست بافت‌برداری هم به تایید یا رفع احتمال سرطان بسیار کمک‌کننده است. پزشک با استفاده از سوزن بافت پروستات نمونه برداشته و جهت سونوگرافی ترانس تکامل استفاده می‌کند. نمونه بافت‌برداری شده زیر میکروسکوپ معاینه و علائم سرطان تایید می‌شود.

جمع‌بندی

عوامل مختلفی بر روی آزمایش PSA تاثیرگذار است. بنابراین برای انجام آن دقت بسیاری داشته باشید و عوامل تأثیرگذار را به صفر برسانید تا به نتیجه قطعی دسترسی پیدا کنید. در غیر این صورت ممکن است نیاز باشد برای چندین بار این آزمایش را تکرار کنید. همچنین آزمایش PSA باید حداقل ۴۸ ساعت از آخرین انزال گذشته باشد تا نتیجه قطعی را به شما نشان دهد.

این مقاله توسط آزمایشگاه ایران مهر تهیه و نوشته شده است تا اطلاعات مفیدی در مورد آزمایش PSA و جلوگیری از ابتلا به سرطان پروستات در اختیار شما قرار داده شده باشد. ایران مهر، بهترین آزمایشگاه در مشهد که کلیه خدمات پاتولوژی و نمونه برداری را با بهترین کیفیت انجام می‌دهد. اگر برای انجام آزمایش یا نمونه برداری، به دنبال یک آزمایشگاه مطمئن و معتبر می‌گردید، ایران مهر می‌تواند بهترین انتخاب شود.