ایدز چیست و چگونه منتقل می‎‌شود؟

بیماری ایدز (Acquired immune deficiency syndrome) نوعی بیماری است که پس از ورود ویروس نقص ایمنی (HIV) به سیستم ایمنی بدن حمله میکند. بیماری ناشی از اِچ آی وی به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود: مرحله اول عفونت حاد نام دارد که امکان دارد فرد مبتلا مدتی کوتاه بیماری شبیه آنفلونزا را تجربه کند که در همه افراد حتمی نیست. به این دلیل امکان دارد این بیماری برای مدتی طولانی بدون هیچ علامتی در بدن وجود داشته باشد که به آن دوره نهفتگی می‌گویند.

با پیشرفت بیماری، دستگاه ایمنی بدن ضعیف‌تر شده و افراد به عفونت هایی مثل سرطان و عفونت های فرصت طلب و تومور دچار می‌شوند، البته احتمال ابتلا افراد دارای سیستم ایمنی قوی به این بیماری بسیار کمتر است. اما زمانی بیماری به مرحله سوم می‌رسد که سلول های لنفوسیت CD4+ به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد.

ایدز چگونه منتقل می‌شود؟

اِچ آی وی HIV معمولاً از طریق مقاربت های جنسی (مرد با مرد، زن با زن و مرد با زن) و حتی از طریق مقاربت های مقعدی و دهانی نیز امکان انتقال دارد. در موارد دیگر امکان دارد از طریق خون آلوده ای که به سر سوزن یا سرنگ چسبیده باشد به بدن فرد دیگیری منتقل شود. حتی دیده شده که مادرانی که مبتلا به این بیماری هستند و در طول دوران شیردهی به فرزند خود، باعث انتقال این بیماری به نوزاد نیز می‌شوند. البته بعضی از مایع های موجود در بدن مانند بزاق دهان و اشک قادر به انتقال HIV نیستند. اگر خون آلوده به این بیماری خشک باشد، خطر انتقال به طور کامل از بین رفته است اما چون در سر سرنگ یا درون سوزن ها از ویژگی ضد انعقادی استفاده شده امکان دارد که خون درون آن ها به طور کامل خشک نشود و تازه بماند و مانع از بین رفتن ویروس شود. اگر فرد بیمار از داروهای لازم استفاده کند انتقال این بیماری از راه های ذکر شده در بالا تقریبا به صفر می‌رسد.

درمان ایدز چگونه است؟

متاسفانه تا به حال هیچگونه واکسن یا درمانی برای این بیماری پیدا نشده است، گرچه درمان ضدویروسی باعث کمتر شدن دوره بیماری و بازگشت بدن به حالت طبیعی می‌شود. همچنین درمان ضد ویروسی خطر مرگ را کمتر می‌کند و عوارض بیماری را کاهش می‌دهد اما قیمت داروهای این بیماری بسیار گران است و امکان دارد عوارض جانبی نیز داشته باشد.

منشأ ایدز کجاست؟

آیا میدانستید طبق تحقیقات ژنتیکی که انجام شده، بیماری HIV ابتدا از منطقه غرب آفریقا پدیدار شده است؟ اولین بار در قرن بیستم در سال ۱۹۸۱ به وسیله یک مرکز کنتزل و پیشگیری از بیماری شناخته شد، درصورتی که عامل عفونت HIV در اوایل آن دهه شناخته شده بود. جالب است بدانید که از زمان کشف ایدز تا سال ۲۰۰۹، این بیماری جان ۳۰ میلیون انسان را گرفت. این آمار تا سال ۲۰۱۰ به ۳۴ میلیون رسید. ایدز یک بیماری با عنوان همه گیری جهانی شناخته شده که در حال خاضر حوزه شیوع آن بسیار در حال گسترش پیدا کردن است.

عفونت HIV چند مرحله است؟

عفونت اِچ آی وی دارای سه مرحله زیر است:

1. عفونت حاد
2. دوره نهفتگی
3. ایدز

که در ادامه به بررسی هرکدام می‌پردازیم.

عفونت حاد

مرحله اول HIV به عنوان عفونت یا سندرم حاد HIV شناخته می‌شود، که اکثر افراد را در ۲ الی ۴ هفته ابتدایی پس از مبتلا به این عفونت دچار شبه بیماری هایی مانند آنفلونزا یا مونونوکلئوز می‌کند؛ و گاهی در بعضی از افراد هیچ نشانه ای رویت نمی‌شد. اما این علائم در ۴۰ الی ۹۰ درصد مواقع مشاهده می‌شود و شامل علائم زیر است:

• تب
• فانژیت
• سرد درد
• لنفادنوپاتی
• خارش پوست
• زخم دهان یا اندام تناسلی

در ۲۰ الی ۳۰ درصد مواقع خارش پوست در بالاتنه به شکل ماکولوپاپولر رخ می‌دهد. امکان دارد در این مرحله برخی از افراد دچار علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال شوند و یا علائم عصبی مانند نوروپاتی محیطی یا سندروم گیلان باره به سراغ آن ها رود. علائم متفاوت است اما تقریبا بین یک یا دو هفته می‌باشد.

چون این علائم جزو علائم خاص نیستند اکثرا به عنوان نشانه های عفونت این بیماری محسوب نمی‌شوند. حتی گاهی اوقات دکتر یک خانواده یا بیمارستان مواردی را مشاهده می‌کند که با علائم بیماری های دیگر اشتباه گرفته می‌شود. پس افرادی که دارای عوامل مستعدکننده هستند نیز باید این مورد را مد نظر داشته باشند.

دوره نهفتگی

عفونت بعد از موارد اولیه وارد دوره ای به نام نهفتگی یا اِچ آی وی بدون نشانه یا اِچ آی وی مزمن می‌گردد. HIV در این مرحله می‌تواند بدون درمان از حدود ۳ الی ۲۰ سال (میانگین ۸ سال) طول بکشد که بستگی به میزان قدرت دفاعی بدن فرد مبتلا دارد. گرچه در اوایل این بیماری هیچ علائمی رویت نمی‌شود، اما در اواخر مرحله نفهتگی فرد دچار علائمی‌مانند دچار تب، کاهش وزن، مشکلات گوارشی و دردهای عضله ای می‌گردد. در بعضی از افراد (حدود ۵۰ الی ۷۰ درصد) نیز دچار لنفادنوپاتی می‌گردند که چند گروه از غده های لنفاوی (به جز کشاله ران) حدود ۳ الی ۶ ماه بدون درد باقی می‌مانند.

در این بیماری افرادی به نام کنترل کنندگان ممتاز یا سرکوبگران ممتاز شناخته می‌شوند که مقدار کمی‌از ویروس را بدون درمان در بدن خود نگه می‌دارند؛ گرچه تعداد زیادی از افراد مبتلا به HIV-1 قابل تشخیص می‌باشند و درصورتی که درمان نشوند نهایتاً به ایدز دچار می‌شوند، اما درصد پائینی از آن ها (حدود ۵ درصد) سطح بالای سلول های CD4+ T شان را بدون هیچ درمان ضدویروسی ای تا ۵ سال حفظ می‌کنند.

ایدز

زمانی ایدز معنا پیدا می‌کند که سلول های لنفوسیت CD4+ به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد یا بیماری های خاص که با این عفونت مرتبط هستند رخ دهند. درصورتی که درمان نباشد، حدود ۵۰ درصد از افرادی که اِچ آی وی دارند در مدت ۱۰ سال به ایدز دچار می‌شوند. رایج ترین وضعیت هایی که مشخص می‌کند یک شخص دارای ایدز می‌باشد، پنومونی ناشی از پنوموسیستیس، نزاری به شکل سندروم اتلاف اِچ آی وی و کاندیدیاز مری می‌باشند.

عفونت های فرصت طلب امکان دارد به وسیله باکتری، ویروس، قارچ و انگل پدید آیند که به وسیله دسنگاه ایمنی بدن کنترل می‌شوند. رخ دادن کدام نوع عفونت بستگی به عوامل محیط فرد دارد. این عفونت امکان تحت تاثیر قراردادن هر دستگاهی از بدن را دارد.

افراد مبتلا به ایدز امکان آلوده شدن به ویروسهای سرطانی زیر را دارند:

• سارکوم کاپوزی
• لنفوم بورکیت
• لنفوم اولیه دستگاه عصبی
• سرطان گردن رحم

که شایع ترین آن ها سارکوم کاپوزی است که در ۱۰ الی ۲۰ درصد افراد مبلا رخ می‌دهد و پس از آن لنفوم است که باعث مرگ حدودا ۱۶ درصد از افراد می‌گردد. همچنین علائمی نیز وجود دارد که ۹۰ درصد افراد مبتلا به ایدز آن ها را دارند، علائمی مانند:

• تب طولانی
• تعریق شبانه
• تورم عدد لنفاوی
• لرز
• کاهش وزن
• اسهال

سخن پایانی

اگر حس می‌کنید که ممکن است به بیماری ایدز مبتلا شده اید، بهتر است هر زودتر اقدام به انجام آزمایش HIV بکنید. تشخیص به موقع ایدز باعث ساده تر شدن روند درمان می‌شود و می‌توان در همان ابتدا که هنوز ویروس رشد نکرده است، اقدامات لازم برای درمان را شروع و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. تست HIV در اکثر آزمایشگاه ها پذیرفته می‌شود و هزینه آن هم رایگان است. جواب این آزمایش هم بلافاصله به شما ابلاغ می‌شود.

اگر که این نگرانی برای شما هم وجود دارد که نکند شما هم به ویروس HIV مبتلا شده اید، با مراجعه به آزمایشگاه پاتولوژی ایران مهر، می‌توانید بدون در اختیار گذاشتن نام خود، تست HIV را انجام دهید و پاسخ آن را در مدت کمی دریافت کنید.